Özel Haber: Salih Sertkal 

Bölge illerinde halkın yoğun ilgi gösterdiği şifalı bitkilerin fiyatı artınca bitki satan esnaf iş yapamaz hale geldi.

Bölgenin yaylalarında ya da rakımı 2 bin ile 3 bin metre arasında değişen yerlerde yetişen şifalı bitkilerin toplanması ve tezgahlara taşınması zahmetli bir iş. İşçilik, nakliye ve akaryakıt ücretleri dahil edildiğinde fiyatları çok artan şifalı bitkiler, eskisi gibi alıcı bulamıyor.  Onlarca şifalı ot çeşidinin olduğu tezgahlarda ürünlerin kilogram fiyatı 100 ile 200 TL arasında değişiyor.

Şifalı bitki satan birçok esnaf kepenk kapatırken kalanlar pahalılığa ve ekonomik darboğaza direnmeye çalışıyor.

“Halk bitkilerin şifasından faydalanamıyor”

Uzun yıllardır Van kent merkezindeki şifalı bitkilerin satıldığı pazarda esnaflık yapan Ziya Yıldız, “Vatandaş bu bitkileri ilkbahar-yaz aylarında toplayıp kent merkezine getirir ve esnafa satar. Esnaf da tezgahlarda halka sunar. Çoğu zaman da biz yanımıza aldığımız işçilerle gidip bitkileri toplarız. Yöre halkının çok fazla talep gösterdiği şifalı bitkilerin fiyatları geçen yıllara oranla 10 katına çıkınca alım gücü düşüklüğü yüzünden yurttaşlar bu bitkileri tüketemiyor” dedi.

“Böyle giderse kepenk kapatacağız”

Şifalı bitkilerin satıldığı pazarda esnaflık yapan Doğan Kırmız da girdi maliyetlerinin yüksek olması ve halkın alım gücünün düşük olmasından kaynaklı birçok esnafın kepenk kapatmak zorunda kaldığını söyledi. Kırmız şöyle konuştu, “Biz burada organik şifa deposu olan onlarca çeşit bitkiyi halkımızın tüketmesine aracı oluyoruz. Eskiden bu sezonda, bu pazarda adım atacak yer bulunmazdı. İnsanlar kilo kilo alırdı ama şimdi görüyorsunuz pazarın halini. Soran çok ama alan yok. Alan da gram işi, tadımlık alıyor. Esnaf kazanamıyor. Böyle giderse bu pazardaki herkes kepenk kapatmak zorunda kalacak.”

“Eskiler şifalı bitkilerin faydasını daha iyi bilir”

Başka bir esnaf Aydın Kırmız ise şifalı bitkilere ilişkin şu bilgileri aktardı:

“Bu bitkiler bin bir derde devadır. Özellikle kohbizin, loş, karibelk, civanperçemi, geven otu, çiriş, meyan, çöven, kenger, punk, uçkun, siyabo, kekik, sirim, mendi, heliz, kari, sov, kenger gibi bitkiler ilaçtır. Ottur, bitkidir deyip geçmeyin! Bunlar birçok hastalığa çok iyi gelir. Eski insanlar şifalı otların şifasının farkındaydı ama yeni nesil çok bilmez. Yeni nesil fastfood kültürüyle büyüyor maalesef.”

“Şifalı bitkilerin girdiği eve doktor girmez”

Şifalı bitkilerin satıldığı pazarda dolaşan vatandaş Nurten Korkmaz da bölgede yetişen bu otların halk için her anlamda büyük bir velinimet olduğuna dikkat çekerek insanları bu otları tüketmeye çağırdı:

“Aile olarak atalarımızdan bugüne kadar bizler bu otları her daim tüketiriz. Çok şükür ailemizde tek bir hasta yok. Bu otları bilinçli bir şekilde her zaman tüketmek gerekiyor ama fiyatları çok  yüksek olduğu için insanlar alamıyor. Kilogramını 2 yıl önce 10 tl’ye aldığımız kengerin kilosu bu sene 200 tl. İnsanlar nasıl alacak! Esnafın da suçu yok. Eskiden kilolarca alırdık şimdi  gramla alabiliyoruz. Şifayı dirhem dirhem ancak elde edebiliyoruz.”

“Hastalıkların yaygınlaştığı bu dönemde şifalı bitkiler çok önemli”
Şifalı bitkilerin türleri, faydaları ve insan sağlığı üzerindeki etkilerine ilişkin uzun yıllardır çalışan Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Murat Tunçtürk, sağlıksız ve bilinçsiz beslenme ile hastalıkların gittikçe yaygınlaştığı bu dönemde şifalı otların tüketilmesinin önemine dikkat çekti. Prof. Dr. Murat Tunçtürk, şifalı bitkilerin sadece insanlar değil doğadaki tüm canlılar için faydalı olduğunun ve kontrollü tüketilmesi gerektiğinin altını çizdi.
Türkiye’de şifalı bitki toplayıcılığının ve kullanımının yaygın olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Tunçtürk, Türkiye’nin bitki çeşitliliği bakımından zengin ve farklı medeniyetlerden etkilenmiş bir bitki kullanım kültürüne sahip olduğunu hatırlattı. Gıda ve ilaç sanayinin vazgeçilmez hammaddesi olan, bazen de pişirilerek veya çiğ olarak kullanılan şifalı bitkilerin Türkiye’deki bölgelere göre dağılımının da farklılık gösterdiğini belirten Prof. Dr. Tunçtürk; doğal bitkilerin, doğada arılar için nektar kaynağı olduğunu, erozyonu önlediğini ve bütün canlılara olduğu gibi insanoğlunun yaşamına da şifa kaynağı olarak değer kattığını ifade etti. Bölge insanının, şifalı bitkileri tüketme kültürünün ileri seviyede olduğunu, gerek yetiştiği alandan toplamak gerekse pazarlardan satın almak sureti ile şifalı otları kullandığını belirtti.
Şifalı bitkilerin fayda sağladığı durumlar
Prof. Dr. Tunçtürk, kimi şifalı bitkilerin faydalarını şöyle sıraladı:
Civanperçemi bitkisi kanamayı durdurur, sindirim sisteminde iltihaplanmayı azaltır, diüretiktir.
Çiriş otu, hemoroid, egzama, karaciğer bozukluğu, frengi ve uyuz tedavisine kullanılır.
Meyankökü, soğuk algınlığı ve ağız yaralarını iyileştirir, karaciğeri korur, hazımsızlığa iyi gelir.
Kekik, kalp sağlığını destekler, öksürüğü azaltır.
Adaçayı, ağız ve diş sağlığını destekler, kötü kolestrolü düşürücü etkisi vardır.
Geven otu, ekinezya ve çörek otu, bağışıklık sistemini güçlendirir.
Siyabo, mendi, sov, sirmo, çatır, heliz gibi otlar, C vitamini ve besin elementleri bakımından zengindir.
Bunlar genellikle yöreye has olan otlu peynire katılarak tüketilir.
Çiriş, kenger, kari gibi bitkiler yemek olarak pişirilerek tüketilir ve çok lezzetli bitkilerdir.
Uçkun, pişirilmeden tüketilir. ‘Dağ muzu ‘ olarak da adlandırılan bitki mide sorunlarında, kusmayı ve ishali önlemede, kanı ve safra kesesini temizlemede kullanılır. Hemoroid, kızamık, çiçek, şeker gibi birçok hastalığın tedavisine katkısı olan mucize bir bitkidir.